Hemodializa

Pierwszym krokiem w procesie hemodializy jest wykonanie przez chirurga ( przed pierwszą hemodializą) dostępu naczyniowego, wykorzystywanego następnie przy każdej hemodializie.

W hemodializoterapii wykorzystywane są trzy rodzaje dostępu naczyniowego.

Przede wszystkim jest to przetoka naczyniowa - czyli bezpośrednie połączenie tętnicy i żyły, tworzące w efekcie mocne naczynie żylne, umożliwiające regularne jego nakłuwanie dedykowanymi igłami dializacyjnymi. Jest to również wszczepiana pacjentowi proteza naczyniowa, zastępująca naczynie własne, wykorzystywana także do stałego nakłuwania. Ostatnim rozwiązaniem, stanowiącym dostęp naczyniowy, jest cewnik dializacyjny (plastikowa rurka) umieszczony w jednej z dużych żył (np. szyjnej wewnętrznej).

Na początku każdego zabiegu hemodializy przetoka lub proteza jest nakłuwana dwiema igłami co umożliwi pobranie krwi od pacjenta i z wykorzystaniem drenów , następnie przepływ krwi do dializatora i jej powrót do chorego (obieg zamknięty). Niezbędnym elementem tego obiegu są właśnie dreny (sterylne, plastikowe rurki - linie krwi) umożliwiające krążenie krwi między pacjentem a poszczególnymi elementami aparatu sztucznej nerki. Głównym elementem tego układu jest dializator (filtr). Zbudowany jest on z wielu setek tysięcy cienkich kapilar utworzonych z błony półprzepuszczalnej. Błona ta stanowi barierę, oddzielającą przestrzeń krwi od przestrzeni płynu dializacyjnego. Dzięki jej budowie (liczne pory) możliwy jest przepływ wody, związków między przestrzeniami. W efekcie produkty przemiany materii, będące toksynami, i nadmiar wody są usuwane z organizmu. W trakcie hemodializy podawane są również  konieczne leki oraz uzupełnione niedobory niektórych związków. Krew w obwodzie zamkniętym krąży z szybkością od 200 do 400 ml/min (w zależności od rodzaju i stanu dostępu naczyniowego). Pełna sesja hemodializy trwa zwykle 4-5 godzin i jest wykonywana najczęściej 3 razy w tygodniu.

Warto zrelaksować się podczas zabiegu – czytając, słuchając radia, oglądając telewizję lub wykorzystać ten czas na sen. Podczas przebiegu hemodializy pielęgniarki bardzo uważnie obserwują pacjentów, by mieć pewność, że cała procedura przebiega w sposób prawidłowy.

Zabiegowi hemodializy nie towarzyszą dolegliwości bólowe. Po jego zakończeniu może się pojawić się czasami zmęczenie. Uczucie to może być złagodzone, między innymi, poprzez aktywność fizyczną oraz modyfikację diety. Podczas hemodializy mogą pojawić się bóle głowy lub skurcze mięśni. Konieczne jest zgłoszenie tego rodzaju objawów zespołowi medycznemu, który podejmie stosowne działania terapeutyczne.

Hemodializa wykonywana warunkach domowych

W niektórych krajach należących do sieci Diaverum (nie dotyczy to Polski) możliwe jest wykonywanie hemodializy w warunkach domowych. Pacjent otrzymuje od Diaverum niezbędne szkolenie (trwające 8-12 tygodni z udziałem członków rodziny) oraz wyposażenie, umożliwiające wykonywanie zabiegów w domu.

Podczas treningu pacjent nauczy się:

• przygotowywania niezbędnego sprzętu
• nakłuwania przetoki/protezy odpowiednimi igłami
• podawania leków,
• monitorowania funkcjonowania aparatu,
• sprawdzania wartości ciśnienia krwi i tętna;
• odnotowywania przebiegu hemodializy;
• dezynfekcji sprzętu i pomieszczenia, w którym przeprowadzana jest hemodializa;
• zamawiania materiałów (kontakt z dostawcami) oraz kontaktu z serwisem.

Zalety hemodializy domowej 

Hemodializa domowa może zapewnić pacjentowi zachowanie elastyczności w codziennym życiu, ponieważ każdy pacjent ustala własny harmonogram zabiegów, dopasowany do innych zajęć, takich jak godziny pracy lub opieka nad członkiem rodziny. Pacjent może też zdecydować się na częstsze dializowanie niż oferowane w stacji dializ, co może skutkować:

• lepszym samopoczuciem i lepszą kontrolą ciśnienia krwi;
• mniejszymi ograniczeniami dotyczącymi diety i objętości wypijanych płynów;
• oszczędnością czasu na przyjazd do ośrodka i na powrót do domu – kontrole w stacji dializ są przeprowadzane raz w miesiącu.

Wymagania związane z hemodializą, wykonywaną w domu:

• wygospodarowanie miejsca do ulokowania aparatu do hemodializy i wyposażenia
• dedykowanie miejsca do przechowywania wszystkich materiałów potrzebnych do zabiegów.

Hemodializa w ramach opieki samodzielnej lub opieki z udziałem osób wspomagających.

Nie tylko podczas zabiegów wykonywanych w warunkach stacji dializ, ale również w domu pacjent ma oferowane niezbędne wsparcie oraz pomoc w każdej sytuacji klinicznej.

W celu wykonywania hemodializy w warunkach domowych pacjent stopniowo zdobywa niezbędną wiedzę, doświadczenie i umiejętności praktyczne poprzez szkolenie w stacji. Finalnie to osoba dializowana decyduje, w jakim zakresie chciałaby nauczyć się całej procedury, a zakres przekazywanej wiedzy jest ustalany w rozmowie z zespołem medycznym.

Czynności, których pacjent musi nauczyć się podczas szkolenia dotyczącego hemodializy wykonywanej samodzielnie lub w ramach opieki wspólnej, obejmują:

• przygotowanie sprzętu i wymaganego wyposażenia;
• umieszczenie igieł w dostępie naczyniowym;
• podawanie leków;
• monitorowanie aparatu do dializy;
• sprawdzanie ciśnienia krwi i pulsu;
• prowadzenie dokumentacji leczenia.

Korzyści płynące z hemodializy domowej, wykonywanej samodzielnie lub w ramach opieki wspólnej obejmują:

• większą kontrolę nad prowadzonym leczeniem i większą niezależność pacjenta;
• lepsze zrozumienie i leczenie zaburzeń wynikających z przewlekłej choroby nerek;
• większą elastycznością względem harmonogramu zabiegów i oszczędność czasu.