Dlaczego nerki ulegają uszkodzeniu i co się wtedy dzieje?
Jest wiele przyczyn powodujących upośledzenie funkcji nerek. Dwie najczęstsze to cukrzyca i nadciśnienie tętnicze - szczegóły podano poniżej.
W przypadku schyłkowej niewydolności nerek (co określa się jako zmniejszenie ich funkcji do 15 procent lub mniej) nie będą one w ogóle produkować moczu lub znacznie mniej, a produkty przemiany materii nie będą usuwane z organizmu. Te szkodliwe produkty przemiany materii oraz woda kumulują się we krwi (stan ten nazywany jest mocznicą). Może pojawić się obrzęk dłoni i stóp oraz problemy z oddychaniem (duszność). W takiej sytuacji może wzrosnąć ciśnienie krwi oraz dojść do niedostatecznej produkcji czerwonych krwinek. Może także pojawić się zmęczenie, mdłości i utrata apetytu.
W przypadku całkowitej utraty czynności nerek ich funkcjonowanie trzeba zastąpić specjalistycznym leczeniem – dializami lub transplantacją. Nieleczona mocznica prowadzi do drgawek oraz do śpiączki, co w konsekwencji doprowadza do zgonu.
Cukrzyca
Istnieją dwa typy cukrzycy mające różne przyczyny – obie jednak mogą prowadzić do niewydolności nerek. Cukrzyca typu 1 jest spowodowana brakiem syntezy insuliny do kontroli prawidłowego stężenia cukru we krwi. Natomiast w cukrzycy typu 2, organizm nie wykorzystuje w sposób prawidłowy wyprodukowanej insuliny. Jeśli cukrzyca nie jest odpowiednio leczona, dochodzi do wzrostu stężenia cukru we krwi, uszkadzając naczynia krwionośne w nerkach i zmniejszając ich wydolność. U wielu osób z cukrzycą obserwuje się nadciśnienie krwi, które może również powodować uszkodzenie nerek. Choć skuteczność leczenia cukrzycy uległa w ostatnim okresie poprawie, to u wielu osób może dojść do uszkodzenia nerek.
Wysokie ciśnienie krwi/Nadciśnienie
Wysokie ciśnienie krwi występuje, gdy zwiększa się nacisk wywierany przez krew na ścianę naczyń krwionośnych. Wysokie ciśnienie krwi powoduje uszkodzenie drobnych naczyń krwionośnych w nerkach i uniemożliwia prawidłowy przebieg procesu filtrowania. Przyczyny nadciśnienia tętniczego są w dużym stopniu nieznane, ale w wielu przypadkach mogą być związane z ogólnym stanem zdrowia, stylem życia oraz nieprawidłową dietą.
Zapalenie nerek (zapalenie kłębuszków nerkowych)
Inną częstą przyczyną choroby nerek jest stan zapalny kłębuszków nerkowych. Ten proces chorobowy prowadzi do zmniejszenia objętości oddawanego moczu, przenikania do moczu krwi i białka oraz powstania obrzęków obwodowych zlokalizowanych na powiekach, dłoniach i stopach.
Inne przyczyny niewydolności nerek
Zwyrodnienie wielotorbielowate nerek to dziedziczna choroba, w której dochodzi do powstawania dużych torbieli w nerkach, co prowadzi do ich niewydolności.
Utrudniony odpływ moczu powoduje cofanie się moczu do moczowodów i nerek, co również może prowadzić do ich uszkodzenia. Utrudniony odpływ moczu może być spowodowany zwężeniem cewki moczowej, co często następuje jeszcze w życiu płodowym, a także występowaniem kamieni nerkowych, nowotworów lub – u mężczyzn – powiększeniem gruczołu krokowego. Powodem uszkodzenia nerek mogą być także nawracające zakażenia dróg moczowych.
Nieznane przyczyny
U około 20 procent osób dializowanych nie można ustalić przyczyny niewydolności nerek. Nierzadko także leczenie rozpoczyna się, gdy choroba jest już bardzo zaawansowana i na tym etapie trudno jest ustalić pierwotną przyczynę uszkodzenia nerek.
Leczenie nerkozastępcze
Najczęściej stosowanym leczeniem jest dializa. Aby zminimalizować lęk związany z dializą oraz w celu zapewnienia fizycznej, duchowej i emocjonalnej gotowości na leczenie, pomagamy pacjentom przygotować się do tego odpowiednio wcześnie.
Zespół medyczny omawia z pacjentami dostępne opcje i pomaga w podjęciu decyzji, która odpowiada indywidualnym potrzebom osobistym oraz medycznym. Często w tym samym czasie trwają przygotowania do rozpoczęcia dializoterapii i do przeszczepu nerki.